Ας φρεσκάρουμε την μητρική μας γλώσσα Επειδή το προηγούμενο βρήκε κομματάκι δύσκολο αυτό το φτιάξαμε πιο εύκολο Η λύση στο επόμενο φύλλο ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 1. Ο κύριος. 2. Οι λεβέντες. 3. αμ πώς - Βελόνες - Πέρυσι. 4. Η νυφίτσα. 5. Τι; - Το φτερό. 6. Όλα τα χρόνια, παντοτινά (χωρίς τέλος)- Η πρώτη συλλαβή του παρόντος - Άσχετα σύμφωνα - καλώντας τον Σταύρο (δεύτερη συλλαβή). 7. Η πυγολαμπίδα. 8. Το σύκο (χωρίς αρχή) - Η φυλή μας. 9. Ορίστε ο φόβος. 10. Είναι χαμένη. ΚΑΘΕΤΑ: 1. Τριφύλλι με κίτρινο ανθό, αγαπητό στα πρόβατα. 2. Ανακάτεψες, έσμιξες. 3. Μισό κρέας - Πω!πω! επιφώνημα - Ψάχνω. 4. Βουνίσιο ρόφημα - Φωνάζοντας τον Φώτη (δεύ-
τερο μισό) - Μισό χάζι. 5. Πατάς ψύλλο (χωρίς το πρώτο γράμμα). 6. Βόσκει - Αυλάκι. 7. Η μέση του "εσεί" - Ωοτοκία μεγάλη (χωρίς τέλος). 8. Υδραγωγείο ή τεχνητή υπόγεια μεταφορά νερού. 9. Καλώντας την Σοφία (χωρίς αρχή) - Μισή Ζυγαριά - Μυαλό (ακέφαλο). 10. Σύντομο "έλα" - Εσείς. 11. Περπάταγε στο νερό. Η ΑΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1. ΑΒΙΝΑΡΙΕ. 2. ΝΑ - ΛΑΡΑ 3. ΤΙΝΤΙΝΑ Ϊ. 4. ΤΙ -ΕΣ. 5. ΣΟΥΡΙΝΙΕ. 6. ΤΥΣΑΓΚΑ 7. ΑΛΙ - ΚΑΡΑ. 8. ΤΙΤ - ΟΠΑΣ. 9. ΣΑΫ ΚΑΘΕΤΑ 1. ΑΝΤΙΣΤΑΤΣ 2. ΒΑΪ - ΟΥΛΙ 3. ΝΤΙΣΙΤΣ 4. ΤΙΡΑ. 5. ΑΛΙ-ΦΡΙ-ΙΓΚΟΥ 6. ΡΑΝΕΝΚΑΠ 7. ΙΡΑ2ΙΑΡΑ 8. ΕΛΙ - ΑΣΜ
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΚΛΕΓΜΕΝΟΥΣ Κ.Κ. ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Κύριοι Κατά την διάρκεια του προεκλογικού σας αγώνα περιοδεύσατε στο Πωγώνι από χωριό σε χωριό συναντώντας τους απλοϊκούς κατοίκους και ζητώντας την ψήφο τους. Δεν σκεφτήκατε όμως οι μεν ότι στην πολυετή διακυβέρνηση σας δεν φροντίσατε καθόλου για την περιοχή του Πωγωνίου και περνώντας από τα ερειπωμένα και κατεστραμμένα μας χωριό αλήθεια πως αισθανθήκατε, οι δε στην αντιπολίτευση που σήμερα είστε κυβέρνηση προβάλλατε συνεχώς την δικαιολογία ότι έφ' όσον δεν είχατε την εξουσία δεν μπορούσατε να κάνετε ευνοϊκές για τον τόπο μας παρεμβάσεις. Με τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών οι όροι απεστράφησαν και οι μεν έχετε την εξουσία της κυβέρνησης οι δε την εξουσία της αντιπολίτευσης. Από τις νέες θέσεις σας το Πωγώνι περιμένει αυτά που όλοι σας υποσχεθήκατε. Περιμένουμε όλοι και ειδικά οι νέοι να δούμε την ένταξη της περιοχής μας σε αναπτυξιακά προγράμματα για παραμεθόριες περιοχές όπως της Θράκης. Επίσης οι κάτοικοι της περιοχής αξίζουν καλύτερης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και κρατικής μέριμνας η οποία αυτή τη στιγμή είναι υποτυπώδης. Τα Σχολεία μας υπολειτουργούν δίδοντας ελλιπή μόρφωση στα παιδιά μας με αποτέλεσμα να μην έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με άλλα παιδιά άλλων περιοχών και ειδικά των αστικών κέντρων. Οι κτηνοτρόφοι μας περιμένουν αναβάθμιση με την δημιουργία οριοθέτησης βοσκοτόπων και νέων σύγχρονων μονάδων παραγωγής κρέατος και γαλακτοκομικών. Η Γεωργία είναι σχεδόν ανύπαρκτη ελλείψει κρατικής μέριμνας και προγραμματισμού. Ουδείς ενδιαφέρθηκε για ειδικά προγράμματα καλλιεργειών σύμφωνα με την ιδιάζουσα μορφή του εδάφους στην περιοχή μας. Τα δάση μας είναι αφύλακτα και απροστάτευτα με αποτέλεσμα να οργιάζει η παράνομη κοπή ξύλων και η καταστροφή της πανίδας και της χλωρίδας. Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι οι κάτοικοι της περιοχής Πωγωνίου γνωρίζουν ότι είναι λιγοστοί άρα και κατά την δική σας κρίση πολιτικά αποδυναμωμένοι, όμως γνωρίζουν πολύ καλά ότι το Πωγώνι είναι κομμάτι της Ενωμένης Ευρώπης και έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άλλους Ευρωπαίους πολίτες. Γι' αυτό ζητούν από εσάς να κατανοήσετε ότι και στο Πωγώνι πρέπει να ισχύσουν τα ίδια μέτρα και σταθμά με όλη την Ευρωπαϊκή Επικράτεια. Κ.Κ Βουλευτές έχετε μπροστά σας μια τετραετία να αποδείξετε και να υλοποιήσετε τις εξαγγελίες σας και ο καθένας θα κριθεί ανάλογα των αποτελεσμάτων που θα επιφέρει στην περιοχή μας.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΝΟΤΗ
Το παράδειγμα της Αδελφότητας
. Με μεγάλη μας χαρά δεχτήκαμε την απόφαση της Αδελφότητας Αθηνών να αναλάβει την ευθύνη της δικής της σελίδας στην ΠΗΓΗ. Ευχόμαστε γρήγορα και οι άλλοι Σύλλογοι του χωριού μα και των συνδημοτών μας να ακολουθήσουν το παράδειγμα της.
Πέντε και πλέον χρόνια πέρασαν από την υποχρεωτική συνένωση των κοινοτήτων με το Σχέδιο Καποδίστρια, συστάθηκαν οι νέοι Δήμοι δίνοντας έτσι ελπίδα σε όλους μας ότι κάτι καινούριο γίνεται ότι ίσως αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο, με προοπτική ανάπτυξης και αναβάθμισης της Περιφέρειας αλλά και προσφορά καλύτερων υπηρεσιών στους πολίτες. Δυστυχώς όμως μετά από την πάροδο τόσο χρονικού διαστήματος είναι πλέον κοινή διαπίστωση ότι με το ρυθμό και τον τρόπο που λειτουργούν και οι νέοι δήμοι, χωρίς οικονομική αυτοτέλεια αλλά εξαρτημένοι από την Κεντρική Εξουσία κατά την εκτίμηση μου δεν έχουν πολλές δυνατότητες επιβεβαίωσης και ιδιαίτερα οι νέοι μικροί - ολιγοπληθείς δήμοι όπου εκ των πραγμάτων έχουν να αντιμετωπίσουν πολλά και σοβαρά προβλήματα, από πλευράς της Κεντρικής Διοίκησης μεταβιβάστηκαν αρκετές αρμοδιότητες χωρίς όμως να συνοδεύονται και με τις ανάλογες οικονομικές πιστώσεις. Οι νέοι Δήμοι υποχρεώθηκαν ακόμη να αναλάβουν όλες τις υποχρεώσεις των Κοινοτήτων (χρέοι - υπάλληλους) χωρίς να ενδιαφερθεί κανένας το πώς θα ανταπεξέλθουν στα νέα αυτά δεδομένα και να προσφέρουν στους πολίτες καλές υπηρεσίες. Υπό αυτές τις συνθήκες βρέθηκε και ο νεοσύστατος ΔΗΜΟΣ ΑΝΩ ΠΩΓΩΝΙΟΥ και παρά τις πραγματικά σοβαρές δυσκολίες κατάφερε να οργανώσει αρκετές υπηρεσίες με σκοπό την προσφορά καλών υπηρεσιών στους δημότες του. Συστάθηκε υπηρεσία Ύδρευσης - Καθαριότητας. Τεχνική και Ταμειακή Υπηρεσία. Ίδρυσε Αναπτυξιακή Επιχείρηση με σκοπό να δραστηριοποιηθεί στον Αναπτυξιακό Τομέα σε παραγωγικά έργα για να φέρει οικονομικά οφέλη στο Δήμο και όχι μόνο, να υλοποιεί το Πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι. Δυστυχώς όμως ούτε οι υπηρεσίες ούτε η Αναπτυξιακή δεν κατάφεραν να αλλάξουν πολλά πράγματα και η κατάσταση συνεχίζετε όπως περίπου ήταν και επί Κοινοτήτων. Επειδή όλοι μας γνωρίζουμε ότι οι χρηματοδοτήσεις δεν γίνονται πλέον με τον παλιό τρόπο. "Κατόπιν ενεργειών μου πάρε τόσα" από τους πολιτικούς παράγοντες του τόπου αλλά με την προώθηση ολοκληρωμένων μελετών είναι ανάγκη να αναζητηθεί τρόπος εκπόνησης και υπογραφής Μελετών. Διότι ο Δήμος με έναν και δύο υπαλλήλκους που ασχολούνται με το αντικείμενο αυτό δεν αρκούν. Η Ν.Α.Ι. και Γ.Γ.Π.Η. με τις Τεχνικές του Υπηρεσίες δεν βοηθούν όσο θα έπρεπε μερικές φορές ίσως και σκόπιμα και για να προλάβουμε τις εξελίξεις που προβλέπονται για τον Καποδίστρια Νο 2, κατά την άποψη μου εκτιμώ ότι πρέπει. 1.Σε διαδημοτική Συνεργασία με τους όμορους Δήμους και Κοινότητες να ιδρυθεί ΤΕΧΝΙΚΟ ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ώστε να υπάρχει δυνατότητα εκπόνησης και υπογραφής Μελετών αυτόμπορεί να γίνει διαθέτοντας από ένα - δύο υπαλλήλους ο κάθε Ο.Τ.Α από τους υπάρχοντες και να επανδρώσουν ένα πλήρες τεχνικό γραφείο. 2.Διαδημοτική Συνεργασία στους τομείς Ύδρευσης και καθαριότητας. 3.Περιορισμός Δαπανών: Α. Να περιοριστούν στο ελάχιστο τα έξοδα για συνεστιάσεις και εκδηλώσεις για το σκοπό αυτό υπάρχει ο Πολιτιστικός Σύλλογος. Β. Περιορισμός Κινήσεων οχημάτων του Δήμου, διότι τα καύσιμα είναι ακριβά. 4. Μετατάξεις υπαλλήλων και όχι άλλες προσλήψεις, διότι έχουν συσταθεί θέσεις για Δημοτική Αστυνομία και ΚΕΠ και είναι οι απασχολούμενοι στο πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι επιβαρύνουν τον Δήμο οικονομικά ο προϋπολογισμός του Δήμου δεν αρκεί για μισθούς. Πιστεύω ότι αυτά είναι αναγκαία να γίνουν για να υπάρχει αύριο.
Ένα γραφικό χωριό που το παλιό του όνομα είναι Τσαραπλάνα και κατά μία εκδοχή σημαίνει κυνηγότοπος. Χρονολογείται 1.600 ετών και ίσως και παλαιότερο. Από επίσημα στοιχεία παραδόθηκε στους Τούρκους πριν από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1334 μ.Χ. Οι ρίζες των πρώτων παλαιών οικογενειών γίνονται διακριτές στα επίθετα πολλών σύγχρονων οικογενειών του χωριού. Οι οικογένειες αυτές έλκουν την καταγωγή τους από την Μοσχούπολη της Βορείου Ηπείρου και από ορισμένα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Αρχικά είχαν εγκατασταθεί γύρω από την σημερινή τοποθεσία του Βασιλιών σε περιοχές όπως το πα-λαιοχώρι και οι Συκές (κάμπος Βοϊδομάτη), Κόκκινο που βρίσκεται στο όρος Νεμέρτσκα (από αυτή την περιοχή ήρθε στο χωριό η οικογένεια του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα), και θεοδωριτσι που βρίσκεται πάνω από τις πηγές Κεφαλόβρυσου. Τα πρώτα σπίτια του Βασιλικού δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα στην Ο-μάλλια και στο Μαυρίκι κατόπιν άρχισαν οι εισροές οικογενειών από τις υπόλοιπες περιοχές. Πολλές από αυτές τις οικογένειες εκδιώχθηκαν αργότερα από τους Τούρκους, μερικές γιατί ποτέ δεν αλλαξοπίστησαν και άλλες γιατί πολέμησαν ενάντια στον Τουρκικό Ζυγό. Το Βασιλικό, όπως σύσσωμα όλα τα χωριά του Πωγωνίου, προσέφερε τα μέγιστα σε όλους τους εθνικούς αγώνες, όπως στους Βαλκανικούς πολέμους Μακεδονομάχους. Στρατευμένοι νέοι έλαβαν μέρος στους Μικρασιατικούς πολέμους, πολλοί από αυτούς δεν γύρισαν ποτέ και άλλοι γύρισαν πίσω μετά την λήξη του 1ου Παγκοσμίου πολέμου. Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου πολέμου επίσης το χωριό προσέφερε στρατευμένο και εθελοντικό έμψυχο υλικό. Ακόμα είναι στη ζωή γιαγιάδες οι οποίες μαζί με γυναίκες και άλλων χωριών του Πωγωνίου συστρατεύθηκαν για να κουβαλούν συνεχώς και ανελλιπώς, άλλες με τα ζώα τους, άλλες ζαλωμένες και άλλες και με τους δύο τρόπους, πολεμοφόδια και ρουχισμό στον μαχόμενο ελληνικό στρατό. Στην περιοχή του Βασιλικού υπάρχουν 17 εξωκκλήσια, τα 2 από αυτά ήταν παλαιά μοναστήρια και η ηλικία τους υπερβαίνει τα 1000 με 1200 χρόνια. Αυτά είναι ο Άγιος Αθανάσιος ή ο Άγιος Κωνσταντίνος και Ελένη. Στον Άγια Αθανάσιο υπάρχει μισοκατεστραμένη και ασυντήρητη παντε-
λώς αγιογραφία από τα χέρια του Μιχαήλ Αγγέλου. Το κάστρο του χωριού χρονολογείται από ενετικής κυριαρχίας. Ακόμα και σήμερα στην Κάτω Ρούγγα στο σύνορο Μολυβδοσκέπαστης και Βασιλικού, υπάρχουν χαραγμένα πάνω σ' ένα βράχο και προφυλαγμένα από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, πάνω από 500 ονόματα Βασιλι-κιωτών κυνηγών της εποχής. Τα ονόματα είναι ακόμα και τώρα ευανάγνωστα, 300-400 χρόνια μετά ώστε μπορεί κανένας να τα διαβάζει βρίσκοντας τα ονόματα των προγόνων του και ζώντας την συγκίνηση αυτής της μεγαλειώδους στιγμής. Το χωριό προσέφερε στο έθνος λαμπρούς επιστήμονες όπως έναν μεγάλο αριθμό διδασκάλων, που έμαθαν τα πρώτα γράμματα σε πολλούς άξιους και διαπρεπές πολίτες στο νομό Ιωαννίνων και,γενικότερα σ' όλη την Ελλάδα. Προσέφερε ακόμα καθηγητές, Πανεπιστημιακούς καθηγητές, Πρυτάνεις, διακεκριμένους νομικούς και δικαστές, ιατρούς και πάσης φύσεως επιστήμονες, θρησκευτικούς ηγέτες, φιλάνθρωπους, μεγάλους δωρητές με πολλά κληροδοτήματα που ορισμένα χρονολογούνται πριν από το 1800 και των οποίων αγνοείται η τύχη. Οι σχέσεις των Βασιλικιωτών με τα γύρω χωριά ήταν πάντα στενές και άρρηκτα συνδεδεμένες, με άριστη συνεργασία και εμπορικές επαφές οι οποίες κατά το παρελθόν, επέφεραν αξιόλογη ανάπτυξη στην περιοχή. Ας αναφερθούν επίσης οι βαθιές σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί από παλιά με το Κεφαλόβρυσο, τα Ριζά την Ρουψιά και όλα τα άλλα γύρω χωριά, μέσω της περίφημης και δεσπόζουσας, κατά την παρελθούσα εποχή, ΚΟΥ-ΜΠΑΡΙΑΣ. Οι κουμπαριές λοιπόν και άλλες συγγένειες έδεσαν τους Βασιλικιώτες και τους κατοίκους των περί του Βασιλικού χωριών με δυνατό συναισθηματισμό και βαθιά ανθρώπινη αγάπη. Ακόμα και σήμερα οι διαστάσεις αυτών των σχέσεων είναι μεγάλες και οι δεσμοί τους υπαρκτοί. Είναι σίγουρο ότι οι περισσότεροι ίσως και όλοι οι κάτοικοι της περιοχής το γνωρίζουν αυτό πολύ καλό.
Στα απανταχού της γης τέκνα του Βασιλικού και όχι μόνο
Της μάνας Πωγωνίσιας γης, ω, λαμπερό αστέρι της καστανιάς προσκέφαλο της ευωδιάς αγέρι. Ο' λιότοπός σου, ανθόκηπος, φύση παραδεισένια της τέχνης και του πνεύματος πηγούλα κρυσταλλένια. Μήτρα σεμνή του μέγιστου πατέρα Αθηναγόρα Βασιλικό μυρόφυτο, τι σ' απομένει τώρα; Μνήμα χρυσό σού τάζουνε, τα κάλλη σου ζηλεύουν άθλιοι πρωτομάστοροι την πλάκα σου σμιλεύουν. Βρώμικα στίφη κίνησαν, παρθένα να βιάσουν εκεί π' ανθίζει η ζωή, να την ενταφιάσουν. Άσπονδοι φίλοι καρτερούν στο λείψανο να κλάψουν κρυφά τον επικήδειο πασχίζουν να σου γράψουν. Με υποκρισία περισσή, θα' ρθουν να σε γλυκάνουν με δάκρυα της προστυχιάς τον τάφο να ράνουν. Πώς να αντέξει η καρδιά; Ο νους πώς να' μερέψει; Και των γονιών μας τις ψυχές τι θα τις γαληνέψει; Μήνυσε να' ρθουν γρήγορα τα' απόδημα πουλιά σου, δεν φτάνουν να σε σώσουνε αυτά που' ναι κοντά σου, κόπους να μη συλλογιστούν καίγεται η φωλιά σου!
Γοργά τους κάμπους να διαβούν, τις θάλασσες, τα όρη τη δόλια μάνα ζώσανε πόνοι θανατηφόροι. Ν' απλώσουν τα χρυσά φτερά, τα νύχια ν' ακονίσουν την πλάκα να συντρίψουνε, προτού να τη σφραγίσουν.
Να κάνουν πέρα το χτικιό, απ' τα' άγιο σου το σώμα η φτέρη να μοσχοβολά στο Πωγωνίσιο χώμα.
Στους λόγγους και τα διάσελα, στ' αγαπημένα μέρη στους τάφους των προγόνων μας χειμώνα καλοκαίρι μανούλας χάδι στοργικό, το Πωγωνι'σιο αγέρι. Γιατί αν ριζώσει το κακό, δεν θα'χει ο τόπος λυτρωμό το κρίμα θα' ναι φοβερό, ψυχή δεν θα' χει αναπαμό. Θα λέει η νέα γενιά, ανάθεμα στα γονικά και οι μετέπειτα γενιές, σαν παραμύθι στα παιδιά. Μια φορά κι έναν καιρό κάποτε, κάπου εδώ ήτανε το Βασιλικό. * Μετά από επιθυμία συνδημοτών μας παραθέτουμε τους στίχους που έγραψε ο Μπ. Μεντής στην κορύφωση του αγώνα ενάντια στον ΧΥΤΑ
